Dalam era globalisasi dan digitalisasi yang pesat, ekonomi gig telah muncul sebagai fenomena ekonomi yang signifikan di Malaysia.
Ekonomi gig merujuk kepada sistem pekerjaan sementara atau bebas yang dilakukan secara kontrak jangka pendek atau berasaskan projek, selalunya menggunakan platform digital untuk menghubungkan pekerja dengan majikan.
Platform seperti Grab, Foodpanda, Shopee dan Fiverr menawarkan peluang pekerjaan fleksibel kepada pelajar universiti yang ingin menjana pendapatan sampingan.
Namun, di sebalik manfaatnya, fenomena ini membawa implikasi ekonomi dan sosial yang memerlukan perhatian lebih mendalam terutamanya dalam konteks masa depan graduan dan pembangunan ekonomi negara.
Peranan ekonomi gig dalam menyokong pelajar universiti
Satu kajian oleh Institut Penyelidikan Ekonomi Malaysia (MIER) mendedahkan bahawa lebih daripada 30 peratus pelajar universiti di Malaysia kini terlibat dalam ekonomi gig.
Dengan kos sara hidup yang semakin meningkat, termasuk yuran pengajian dan perbelanjaan harian, ekonomi gig menawarkan jalan keluar kepada pelajar untuk meringankan beban kewangan.
Sebagai contoh, seorang pelajar universiti di Kuala Lumpur yang bekerja sebagai penghantar makanan GrabFood mampu menjana pendapatan antara RM800 hingga RM1,200 sebulan, cukup untuk menampung kos tempat tinggal atau bahan bacaan.
Cabaran yang dihadapi pelajar
Namun, persoalan utama yang timbul adalah sejauh mana penglibatan dalam ekonomi gig ini menyumbang kepada pembangunan jangka panjang pelajar.
Dalam banyak kes, pelajar yang bekerja dalam sektor gig tidak memperoleh pengalaman atau kemahiran yang relevan dengan bidang pengajian mereka.
Misalnya, seorang pelajar jurusan kejuruteraan yang bekerja sebagai penghantar makanan mungkin terlepas peluang untuk menjalani latihan industri atau menyertai projek kejuruteraan yang boleh meningkatkan daya saing mereka di pasaran kerja.
Fenomena ini boleh membawa kepada ketidaksesuaian kemahiran (skill mismatch) yang akhirnya menyumbang kepada kadar pengangguran dalam kalangan graduan.
Selain itu, isu perlindungan sosial turut menjadi cabaran besar.
Pekerjaan dalam ekonomi gig biasanya tidak menawarkan faedah pekerja seperti caruman Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP) atau insurans pekerjaan.
Bagi pelajar, kekurangan perlindungan ini mungkin tidak dirasakan dalam jangka pendek, tetapi ia boleh membawa risiko kewangan pada masa depan.
Tanpa caruman yang konsisten ke dalam KWSP, mereka mungkin menghadapi kesukaran untuk mencapai kestabilan kewangan selepas bersara.
Cadangan polisi dan intervensi
Untuk mengimbangi manfaat dan cabaran ekonomi gig, kerajaan dan institusi pengajian tinggi perlu memainkan peranan proaktif.
Sebagai contoh, kerajaan boleh mempertimbangkan dasar yang mewajibkan caruman KWSP dan perlindungan insurans untuk pekerja gig, termasuk pelajar.
Langkah ini bukan sahaja melindungi pekerja gig tetapi juga memastikan mereka tidak ketinggalan dalam pembangunan kewangan jangka panjang.
Di peringkat institusi, universiti boleh memperkenalkan program sokongan seperti bimbingan kerjaya dan kursus keusahawanan yang membolehkan pelajar memanfaatkan pengalaman dalam ekonomi gig sebagai batu loncatan untuk kerjaya yang lebih cemerlang.
Contohnya, pelajar yang bekerja sebagai pereka grafik bebas di platform Fiverr boleh diberi peluang untuk menyertai bengkel reka bentuk yang diiktiraf sekali gus meningkatkan nilai profesional mereka.
Tambahan pula, kerjasama antara universiti dan syarikat teknologi boleh diwujudkan untuk menyediakan peluang latihan industri yang fleksibel dan relevan dengan ekonomi gig.
Sebagai contoh, syarikat seperti Shopee atau Lazada boleh bekerjasama dengan universiti untuk menawarkan program latihan separuh masa yang membolehkan pelajar memperoleh pengalaman praktikal sambil menyesuaikan diri dengan keperluan akademik mereka.
Secara keseluruhannya, ekonomi gig merupakan pedang bermata dua bagi pelajar universiti di Malaysia.
Walaupun ia menyediakan peluang untuk menjana pendapatan dan mengurangkan tekanan kewangan, ia juga membawa risiko yang perlu ditangani dengan berhati-hati.
Dengan dasar yang tepat dan kerjasama antara pelbagai pihak berkepentingan, ekonomi gig boleh dimanfaatkan untuk memperkasa pelajar universiti, sekali gus menyumbang kepada pembangunan ekonomi negara yang lebih mampan.
Sebagai sebuah negara yang beraspirasi tinggi, Malaysia perlu memastikan bahawa generasi muda bukan sahaja berdaya tahan tetapi juga bersedia untuk menghadapi cabaran masa depan.
Ekonomi gig, jika diurus dengan bijak, boleh menjadi sebahagian daripada penyelesaian kepada isu pembangunan modal insan dan transformasi ekonomi negara.
Maklumat Penulis:
1) Mahasiswa Tahun Akhir, Sarjana Muda Pengurusan (Pengajian Polisi) dengan Kepujian, Universiti Malaysia Terengganu (UMT), Muhammad Qusairi Idris
2) Pensyarah Kanan Fakulti Perniagaan, Ekonomi dan Pembangunan Sosial & Penyelaras Kursus Perancangan dan Pembangunan Ekonomi Malaysia (ECO4373), UMT, Jaharudin Padli
Berbakat dalam bidang penulisan? Apa kata anda sumbangkan hasil karya ke e-mel sinarbestari@sinarharian.com.my