Dalam suasana ekonomi global yang tidak menentu, kerajaan Malaysia mengambil langkah berani dengan menaikkan kadar cukai minuman beralkohol sebanyak 10 peratus yang akan berkuat kuasa pada 1 November 2025.
Langkah ini diumumkan oleh Perdana Menteri, Datuk Seri Anwar Ibrahim dalam ucapan pembentangan Belanjawan 2026 di Parlimen pada 25 Oktober 2025 dan disokong oleh Kementerian Kewangan (MOF) serta Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM).
Keputusan ini menjadi sebahagian daripada strategi kerajaan dalam mengurangkan kadar penggunaan alkohol, meningkatkan hasil negara dan pada masa sama, memupuk budaya hidup sihat dalam kalangan rakyat.
Kenaikan cukai alkohol ini bukan sekadar langkah fiskal untuk menambah pendapatan kerajaan tetapi juga sebahagian daripada pendekatan kesihatan awam yang lebih menyeluruh.
Hasil tambahan daripada cukai berkenaan akan disalurkan kepada Kementerian Kesihatan Malaysia bagi menampung kos rawatan penyakit tidak berjangkit seperti kanser, diabetes dan penyakit jantung.
Penyakit-penyakit ini sering dikaitkan dengan gaya hidup tidak sihat, termasuk pengambilan alkohol secara berlebihan.
Langkah ini menunjukkan kesungguhan kerajaan untuk melindungi kesihatan rakyat sambil memastikan sumber kewangan negara diurus dengan lebih berhemah.
Ia juga mencerminkan semangat Malaysia MADANI yang menekankan keseimbangan antara kemajuan ekonomi dan kesejahteraan sosial rakyat.
Malaysia kini merupakan antara negara di rantau Asia yang mengenakan kadar cukai tertinggi terhadap alkohol.
Berdasarkan laporan Jabatan Kastam Diraja Malaysia, kadar duti eksais bagi minuman beralkohol sebelum ini adalah sekitar RM175 bagi setiap liter alkohol murni dan dengan pelarasan baharu, kadar ini meningkat sebanyak 10 peratus.
Pelarasan ini merupakan sebahagian daripada penstrukturan semula “cukai sin” iaitu cukai terhadap produk seperti alkohol, tembakau dan rokok elektronik yang dikaitkan dengan risiko kesihatan.
Melalui pendekatan ini, kerajaan berhasrat untuk mengawal penggunaan bahan berbahaya dan pada masa sama menambah sumber pendapatan negara secara beretika dan lestari.
Menurut laporan rasmi CodeBlue Galen Centre (2025), kenaikan 10% duti eksais ini adalah sebahagian daripada langkah kerajaan memperluas dasar 'cukai pro-kesihatan', di mana semua hasil tambahan akan disalurkan terus kepada KKM.
Ini termasuk pembiayaan program Healthy Lung Initiative serta rawatan penyakit tidak berjangkit yang semakin meningkat dalam kalangan rakyat Malaysia.
Menurut Datuk Dr Thirunavukarasu Rajoo, Presiden Persatuan Perubatan Malaysia (MMA), langkah menaikkan cukai sin seperti alkohol dan tembakau perlu dilihat sebagai strategi kesihatan awam yang penting, bukan semata-mata untuk meningkatkan hasil negara.
Katanya, dasar ini mampu mengubah tabiat pengguna ke arah gaya hidup lebih sihat serta mengurangkan beban penyakit tidak berjangkit (NCD) di Malaysia.
“MMA menyokong langkah kenaikan cukai eksais ke atas tembakau dan alkohol sebagai langkah proaktif kerajaan dalam menangani NCD,” jelas beliau.
Selain memberi kesan positif terhadap kesihatan awam, dasar ini turut dijangka membantu kerajaan menambah hasil negara.
Kementerian Kewangan dalam kenyataan media pada 27 Oktober 2025 menjangkakan peningkatan cukai alkohol ini mampu menyumbang antara RM700 juta hingga RM1 bilion setahun kepada hasil kerajaan.
Dana tersebut akan digunakan untuk memperkukuh sistem kesihatan awam, termasuk menampung kos rawatan penyakit kronik, meningkatkan kempen kesedaran kesihatan dan menyediakan lebih banyak program komuniti yang memupuk gaya hidup sihat.
Walaupun angka rasmi hasil tambahan belum diumumkan, Kementerian Kewangan mengesahkan bahawa hasil daripada cukai rokok dan alkohol akan diagihkan terus kepada sektor kesihatan.
Ini bermaksud dana itu akan dikawal selia secara khas oleh KKM dan digunakan bagi memperluas kemudahan rawatan serta program kesedaran penyakit tidak berjangkit.
Langkah ini juga sejajar dengan matlamat Rancangan Malaysia Ke-13 (RMKe-13) yang menekankan pengurusan fiskal mampan serta pelaburan semula hasil negara ke arah kesejahteraan rakyat.
Namun begitu, pelaksanaan dasar ini tidak terlepas daripada kebimbangan dan kritikan. Persatuan Pengilang Bir Malaysia (MBMA) memberi amaran bahawa kenaikan cukai mendadak berpotensi meningkatkan aktiviti penyeludupan dan penjualan alkohol haram.
Apabila harga minuman sah meningkat, pengguna mungkin beralih kepada produk tidak sah yang lebih murah tetapi berbahaya. Fenomena ini bukanlah perkara baharu.
Laporan Kastam Diraja Malaysia menunjukkan bahawa antara 30 hingga 40 peratus alkohol yang dijual di pasaran tempatan dipercayai berasal daripada sumber tidak sah.
Situasi ini menunjukkan bahawa tanpa penguatkuasaan ketat, matlamat dasar untuk mengurangkan penggunaan alkohol mungkin tidak tercapai sepenuhnya.
Kenyataan itu turut disokong oleh Heineken Malaysia Berhad dan Carlsberg Brewery Malaysia, yang menegaskan bahawa Malaysia kini sudah mempunyai kadar eksais tertinggi di rantau ASEAN.
Mereka memberi amaran bahawa sebarang kenaikan mendadak boleh menambah pasaran gelap alkohol yang kini dianggarkan bernilai lebih RM1.2 bilion setahun.
Selain itu, sektor hiburan, restoran dan pelancongan turut dijangka terkesan. Pemilik bar dan restoran mendakwa bahawa harga minuman akan meningkat antara 15 hingga 20 peratus yang boleh menjejaskan kehadiran pelanggan tempatan dan pelancong asing.
Menurut Datuk N. Subramaniam, Presiden Malaysia-Singapore Coffee Shop Proprietors’ General Association, kenaikan cukai alkohol perlu diimbangi dengan dasar sokongan kepada industri kecil supaya kesannya tidak terlalu membebankan peniaga dan pengguna.
Dari sudut sosial, dasar ini turut menimbulkan persoalan tentang keadilan dan sensitiviti budaya. Bagi sebahagian masyarakat bukan Islam, alkohol digunakan secara sederhana dan terkawal dalam upacara sosial atau keagamaan.
Maka, kenaikan harga turut memberi kesan kepada mereka walaupun penggunaannya tidak berlebihan.
Dalam konteks masyarakat majmuk seperti Malaysia, dasar fiskal seperti ini perlu dilaksanakan dengan komunikasi yang jelas dan berhemah.
Kerajaan perlu menegaskan bahawa dasar ini tidak bersifat diskriminatif sebaliknya bertujuan mendidik serta melindungi rakyat daripada risiko kesihatan jangka panjang.
Pakar ekonomi Prof. Dr. Yeah Kim Leng dari Sunway University, Selangor dalam temu bual bersama media ekonomi pada Ogos 2025, menegaskan bahawa pelaksanaan cukai sin perlu dilihat sebagai 'usaha menyeimbangkan antara keperluan hasil negara dan kesejahteraan rakyat'.
Beliau menambah, keberkesanan cukai seperti ini banyak bergantung kepada ketelusan kerajaan dalam menggunakan hasil kutipan bagi tujuan kesihatan awam.
“Jika rakyat melihat hasilnya kembali kepada masyarakat, contohnya dalam bentuk hospital baharu atau kempen kesihatan, mereka akan lebih menyokong dasar ini,” ujarnya.
Pakar dasar awam juga berpendapat bahawa kerajaan boleh mencontohi sistem “earmarked tax reporting” seperti di Korea Selatan dan Thailand di mana hasil cukai sin dilaporkan secara tahunan kepada Parlimen untuk menjamin ketelusan penggunaan dana awam.
Ketelusan dan pelaksanaan berintegriti menjadi kunci utama kejayaan dasar ini. Kerajaan perlu memastikan hasil kutipan cukai benar-benar digunakan untuk manfaat rakyat dan dilaporkan secara terbuka.
Pada masa sama, penguatkuasaan terhadap alkohol seludup perlu diperhebat dengan kerjasama Jabatan Kastam Diraja Malaysia (JKDM), Polis Diraja Malaysia (PDRM) dan Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM).
Penggunaan teknologi seperti kod bar digital serta sistem pemantauan berasaskan data boleh membantu menjejaki produk sah dan membanteras pasaran gelap.
Dalam pada itu, KKM disaran memperluas kempen kesedaran mengenai bahaya alkohol di sekolah, universiti dan tempat kerja. Usaha pendidikan ini dapat memastikan dasar cukai alkohol bukan hanya dilihat sebagai bentuk hukuman, tetapi sebagai sebahagian daripada gerakan nasional ke arah gaya hidup sihat.
Industri minuman juga mempunyai peranan besar dalam menjayakan dasar ini. Pengilang boleh memperkenalkan lebih banyak produk rendah alkohol atau tanpa alkohol sejajar dengan trend pasaran global ke arah pilihan yang lebih sihat.
Menurut laporan tahunan Heineken Malaysia (2025), segmen minuman rendah alkohol dan tanpa alkohol kini menunjukkan pertumbuhan tahunan melebihi 20% di pasaran Asia Tenggara, membuktikan wujudnya perubahan gaya hidup pengguna yang semakin cenderung ke arah kesederhanaan.
Beberapa syarikat antarabangsa seperti Heineken Malaysia Berhad dan Carlsberg Brewery Malaysia Berhad sudah mula menyesuaikan strategi pemasaran mereka ke arah produk mesra kesihatan dan kempen minum secara bertanggungjawab.
Jika kerajaan menawarkan insentif cukai kepada syarikat yang mengeluarkan produk alternatif rendah risiko, langkah ini bukan sahaja mendorong inovasi, tetapi juga membantu pengguna membuat pilihan yang lebih bijak.
Secara keseluruhan, dasar ini menjadi cerminan kematangan Malaysia dalam mengimbangi keperluan ekonomi dan kesihatan awam, seiring dengan aspirasi negara maju menjelang 2050.
Walaupun dasar ini menimbulkan pelbagai reaksi, ia mencerminkan keazaman kerajaan untuk membina masyarakat yang lebih bertanggungjawab, berdisiplin dan sihat. Keberkesanannya bagaimanapun bergantung kepada sejauh mana pelaksanaan dilakukan secara telus, beretika dan disertai pendidikan awam yang berterusan.
Dalam semangat Malaysia MADANI, dasar ini bukan sekadar peraturan fiskal, tetapi cerminan nilai kemanusiaan dan tanggungjawab sosial negara. Ia menandakan bahawa pembangunan sejati bukan hanya diukur melalui angka pendapatan negara, tetapi melalui keupayaan sesebuah negara menjaga kesihatan, maruah dan kesejahteraan rakyatnya.
Kesimpulannya, berdasarkan data rasmi daripada CodeBlue Galen Centre dan Kementerian Kewangan, kenaikan cukai alkohol sebanyak 10% adalah langkah sebenar yang telah diluluskan dalam Belanjawan 2026.
Langkah ini, jika dilaksanakan dengan ketelusan dan disertai penguatkuasaan rapi terhadap penyeludupan, mampu menjadikan Malaysia contoh negara yang berjaya menyeimbangkan dasar fiskal dan kesihatan awam di rantau Asia.
Maklumat penulis:
1. Mahasiswa tahun akhir Sarjana Muda Pengurusan (Pengajian Polisi) dengan kepujian Universiti Malaysia Terengganu (UMT), Asriani
2. Penyelaras Kursus Perancangan dan Pembangunan Ekonomi Malaysia (UMT), Jaharudin Padli